Забеспячэнне ваеннай бяспекі - важнейшы фактар развіцця
Рэспублікі Беларусь у сучасных умовах
(да 105-годдзя Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь)
Матэрыял падрыхтаваны
Акадэміяй кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь
на аснове інфармацыі Міністэрства абароны,
Міністэрствы замежных спраў Рэспублікі Беларусь,
Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта Рэспублікі Беларусь,
публікацый дзяржаўных СМІ
Акадэміяй кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь
на аснове інфармацыі Міністэрства абароны,
Міністэрствы замежных спраў Рэспублікі Беларусь,
Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта Рэспублікі Беларусь,
публікацый дзяржаўных СМІ
Гісторыя Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь бярэ свой адлік з утварэння 28 лістапада 1918 г. Мінскай ваеннай акругі. Закладзеныя ў Савецкім Саюзе ваенныя традыцыі мужнасці, адданасці Айчыне, непарушнага баявога брацтва працягваюць вызначаць аблічча сучаснай беларускай арміі. За больш чым векавую гісторыю яна не аднойчы станавілася на абарону свабоды і незалежнасці Радзімы, з’яўляючыся сапраўдным гонарам свайго народа. Найвялікшым прыкладам самаадданасці і стойкасці абаронцаў Айчыны з’явілася гераічная барацьба за вызваленне Беларусі ад фашысцкіх акупантаў.
Сёння Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь працягваюць заставацца ключавым элементам стратэгічнага стрымлівання, які забяспечвае прадухіленне пагрозы прымянення ваеннай сілы супраць нашай краіны.
1. Асаблівасці сучаснай ваенна-палітычнай абстаноўкі
На фоне працягваецца глабальнага геапалітычнага пераўладкавання калектыўны Захад нарошчвае намаганні па фарміраванні аднапалярнага свету, актыўна душачы іншадумства і заахвочваючы русафобскія погляды. Еўрапейская архітэктура бяспекі перажывае сур’ёзны сістэмны крызіс. У наяўнасці дэфіцыт разумення па самым шырокім коле ключавых пытанняў. Няма бачных прыкмет гатоўнасці вядучых “гульцоў” да пошуку кампрамісаў. Гэта негатыўна адбіваецца на абстаноўцы, якая складваецца ў розных рэгіёнах свету (эскалацыя напружанасці ва Украіне, на поўначы Косава, у Цэнтральнай Азіі, на Блізкім Усходзе і інш.).
Як паказаў час, у Еўропе нацызм не быў выкаранены ў пасляваенныя гады і знаходзіўся ў латэнтным стане. Пры падтрымцы Вашынгтона і шэрагу еўрапейскіх дзяржаў у прымежных з намі краінах планамерна ўзрошчваліся паўфашысцкія кіруючыя рэжымы, якія насаджаюць неанацызм на дзяржаўным узроўні.
Даведка:
Яскравым прыкладам такога стану спраў з’яўляюцца вынікі галасавання па штогадовай рэзалюцыі аб барацьбе з гераізацыяй нацызму і неанацызмам, якое адбылося ў снежні 2022 г. у Генеральнай Асамблеі ААН. На гэты раз супраць дадзенага дакумента выступілі 50 (!) краін (ЗША, большасць краін Еўрасаюза і інш.); за – 120, устрымаліся – 10.
Суверэнная беларуская дзяржава знаходзіцца ў эпіцэнтры
сусветных падзей і інтарэсаў глабальных ігракоў.
сусветных падзей і інтарэсаў глабальных ігракоў.
”Мы не можам выключаць, што супраць нашай краіны можа быць разгорнута агрэсія. Прынамсі, такую гатоўнасць з боку нашых суседзяў мы бачым. Ведаем, хто падштурхоўвае ў спіну… гэтых самых суседзяў для таго, каб яны стваралі напружанасць на нашых межах“, – канстатаваў Кіраўнік дзяржавы А.Р.Лукашэнка 22 снежня 2022 г. на нарадзе аб выніках праверкі сілавога блока краіны.
Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь адзначае наступныя асноўныя тэндэнцыі, якія сведчаць аб наяўнасці прамых выклікаў ваеннай бяспекі Рэспублікі Беларусь.
1. Узмацненне ваеннай актыўнасці ЗША і Паўночнаатлантычнага саюза на ўсходнееўрапейскім напрамку. Сёння ў Еўропе на пастаяннай аснове дыслакуецца больш за 60 тыс. ваеннаслужачых ЗША, аснашчаных сучасным ударным узбраеннем, а таксама каля 35 тыс. у рамках праводзімых аперацый ва Усходняй Еўропе, з якіх больш як 22 тыс. сканцэнтравана ў Польшчы і краінах Балтыі.
На Захадзе ідзе інтэнсіўная вайсковая падрыхтоўка. У Польшчы і краінах Балтыі практычна завершана рэканструкцыя большасці аэрадромаў; актыўна мадэрнізуюцца ваенна-марскія базы і парты; ствараюцца перадавыя плацдармы для своечасовага захоўвання тэхнікі і запасаў матэрыяльных сродкаў арміі ЗША.
Праводзяцца мерапрыемствы аператыўнай і баявой падрыхтоўкі, інтэнсіўнасць якіх штогод павышаецца з адначасовым павелічэннем колькасці сіл і сродкаў, якія прыцягваюцца. Толькі ў 2022 годзе ў Еўропе праведзена больш за 40 вучэнняў, у якіх прынялі ўдзел больш за 100 тыс. чалавек.
Сведчаннем прыхільнасці Вашынгтона курсу на прымяненне ваеннай сілы ў якасці галоўнага знешнепалітычнага інструмента з’яўляецца праект ваеннага бюджэту на 2023 год у рэкордным памеры – 847,3 млрд. долараў ЗША, што амаль на 12% больш, чым у папярэднім.
2. Беспрэцэдэнтная падтрымка ЗША і калектыўным Захадам Украіны. Бесперапынныя фінансавыя ўліванні, “напампоўванне” ўкраінскай арміі сучаснымі ўзорамі ўзбраення і тэхнікі – усё гэта аб’ектыўна вядзе да зацягвання ваеннага супрацьстаяння на Украіне. Такі стан спраў нясе рызыкі і выклікі ваеннай бяспекі для нашай дзяржавы. Ва ўмовах узмоцненай прысутнасці ўкраінскіх падраздзяленняў у прымежных з нашай краінай раёнах захоўваецца верагоднасць узнікнення ўзброеных правакацый.
Сур’ёзныя выклікі фарміруюць дзейны на Украіне “чорны рынак” зброі і яе кантрабанда ў іншыя рэгіёны, а таксама нацыяналістычныя воінскія фарміраванні (накшталт т.зв. палкоў “Пагоня” і “Каліноўскага”), гатовыя пры падтрымцы краін Захаду развязаць крывавую бойню на беларускай зямлі .
3. Нарошчванне антыбеларускай інфармацыйнай кампаніі. Узмацняецца дэструктыўнае інфармацыйнае ўздзеянне на свядомасць і светапогляд беларускага насельніцтва з мэтай дыскрэдытацыі кіраўніцтва краіны, Узброеных Сіл і іншых сілавых структур.
4. Спробы рэалізацыі сілавога сцэнара змены ўлады ў Беларусі пад агульнай назвай “план Перамога”. Заходнія стратэгі разлічваюць развязаць у Беларусі грамадзянскую вайну рукамі “беглай” апазіцыі. Чакаецца нарошчванне актыўнасці дэструктыўных сіл па разгойдванні абстаноўкі ў нашай краіне ў ходзе электаральных кампаній 2024-2025 гадоў.
У мэтах своечасовага і адэкватнага рэагавання на існуючыя і патэнцыяльныя рызыкі і выклікі ваеннай бяспекі ў Беларусі рэалізуецца адпаведны комплекс мерапрыемстваў. Пытанні забеспячэння ваеннай бяспекі знаходзяцца пад пастаянным асабістым кантролем Кіраўніка дзяржавы А.Г.Лукашэнка. ”Калі хочаш міру, рыхтуйся да вайны… Мы ўжо пяты раз, напэўна, мадэрнізуем свае Узброеныя Сілы, прыстасоўваючы да таго становішча, якое складаецца… Атрымліваем урокі з войн і канфліктаў, якія адбываліся і адбываюцца на планеце “, – падкрэсліў беларускі лідэр 4 кастрычніка 2022 г. на нарадзе па пытаннях ваеннай бяспекі.
2. Ваенная бяспека – найважнейшы складнік нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь
Узброеныя Сілы складаюць аснову ваеннай арганізацыі нашай дзяржавы і прызначаны для забеспячэння ваеннай бяспекі і ўзброенай абароны Рэспублікі Беларусь, захаванасці яе суверэнітэту, незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці.
Даведка:
Нацыянальная бяспека – стан абароненасці нацыянальных інтарэсаў Рэспублікі Беларусь ад унутраных і знешніх пагроз.
Ваенная бяспека – стан абароненасці нацыянальных інтарэсаў Рэспублікі Беларусь ад ваенных пагроз (дзеянняў іншай дзяржавы (іншых дзяржаў), экстрэмісцкіх, рэлігійных, сепаратысцкіх рухаў, арганізацый, размешчаных на тэрыторыі іншай дзяржавы (іншых дзяржаў), якія паказваюць рэальны намер прымяніць узброеную сілу супраць Рэспублікі Беларусь).
У пачатку 1990-х гадоў перад суверэннай беларускай дзяржавай паўсталі найскладаныя задачы стварэння ўласных Узброеных Сіл. Іх будаўніцтва фактычна пачалося са скасаваннем 20 сакавіка 1992 г. Беларускай ваеннай акругі. Аднак першапачатковыя спробы рэфармавання акругі ва Узброеныя Сілы ў асноўным былі зведзены да механічнага скарачэння групоўкі войскаў.
Пасля абрання ў 1994 годзе А.Р.Лукашэнкам Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь ваеннае будаўніцтва набыло сістэмны, канцэптуальны характар.
Беларускі лідэр паставіў задачу па гарантаванні ваеннай бяспекі краіны, вызначыў стратэгію і напрамкі рэфармавання Узброеных Сіл.
Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь 1 лістапада 1994 г. было пераведзена на новы штат. Саветам Бяспекі Рэспублікі Беларусь 27 сакавіка 1995 г. была зацверджана першая Канцэпцыя нацыянальнай бяспекі. Ваеннаслужачых вызвалілі ад выканання неўласцівых ім задач. У 1996 годзе быў распрацаваны План рэалізацыі канцэпцыі вайсковай рэформы ў Рэспубліцы Беларусь да 2000 года. У выніку была створана эфектыўная сістэма дзяржаўнага кіравання, захаваны і ўмацаваны структуры забеспячэння нацыянальнай бяспекі і абараназдольнасці.
У 2001 годзе, з заканчэннем першага этапа рэфармавання Узброеных Сіл, Кіраўніком дзяржавы былі зацверджаны Канцэпцыя будаўніцтва Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь да 2010 года, Праграма завяршэння рэфармавання Узброеных Сіл на 2001-2005 гады, план іх будаўніцтва да 2006 года.
У 2007-2011 гадах асноўныя намаганні былі накіраваны на ўкараненне ва Узброеных Сілах інавацыйных дасягненняў, недапушчэнне перарастання ваеннай небяспекі ў ваенную пагрозу, а ў выпадку ўзнікнення такой пагрозы або нападу на Беларусь – забеспячэнне надзейнай абароны суверэнітэту і тэрытарыяльнай цэласнасці дзяржавы. Армію сталі прыводзіць у адпаведнасць з удакладненымі ў 2010 годзе ў Канцэпцыі нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь унутранымі і знешнімі крыніцамі пагроз нацыянальнай бяспецы. У 2015 годзе Кіраўніком дзяржавы былі канкрэтызаваны асноўныя напрамкі будаўніцтва беларускай арміі ў сучасных умовах. Вызначана прыярытэтная задача – максімальна адаптаваць Узброеныя Сілы да рэагавання на магчымыя выклікі і пагрозы. Пільная ўвага надавалася павелічэнню баявога складу сіл сталай гатовасці, развіццю мабільнага кампанента.
У снежні 2019 г. Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь былі зацверджаны План абароны на чарговае пяцігоддзе і Канцэпцыя будаўніцтва і развіцця Узброеных Сіл да 2030 года. У іх удакладнена сістэма кіравання дзяржавай на ваенны час, вызначаны перспектыўныя напрамкі ўдасканалення ўсёй ваеннай арганізацыі, зроблены акцэнт на прадухіленні развязвання агрэсіі, стратэгічным стрымліванні.
Вынікі будаўніцтва беларускай арміі:
- аптымізацыя баявога і лікавага складу Узброеных Сіл з улікам удакладнення задач па прызначэнні;
- выбарчае пераўзбраенне на новыя комплексы і сістэмы ўзбраення і ваеннай тэхнікі;
- захаванне кадравага патэнцыялу Узброеных Сіл, павышэнне ўзроўню ўкамплектаванасці пасад афіцэрскім складам, прапаршчыкамі, ваеннаслужачымі, якія праходзяць службу па кантракце;
- збавенне ад незапатрабаваных матэрыяльных сродкаў, месцаў іх захоўвання, іншых аб'ектаў шляхам утылізацыі і рэалізацыі ўзбраення, тэхнікі і боепрыпасаў, перадачы гарадкоў, якія вызваляюцца, мясцовым органам улады.
У цяперашні час нарматыўную прававую аснову забеспячэння ваеннай бяспекі ў Рэспубліцы Беларусь складаюць:
- Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь;
- Канцэпцыя нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, зацверджаная Кіраўніком дзяржавы 9 лістапада 2010 г. (цяпер рыхтуецца новая рэдакцыя з улікам развіцця ваенна-палітычнай і ваенна-стратэгічнай абстаноўкі, трансфармацыі існуючых і з'яўлення новых крыніц ваенных пагроз, неабходнасці далейшага ўдасканалення сістэмы забеспячэння ваеннай бяспекі);
- Ваенная дактрына Рэспублікі Беларусь і Ваенная дактрына Саюзнай дзяржавы;
- законы Рэспублікі Беларусь у галіне абароны ("Аб абароне", "Аб Узброеных Сілах Рэспублікі Беларусь" і інш.);
- Канцэпцыя будаўніцтва і развіцця Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь да 2030 года;
- План будаўніцтва і развіцця Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь на 2021-2025 гады;
- міжнародныя дагаворы ў сферы гарантавання ваеннай бяспекі.
Галоўная роля ў забеспячэнні бяспекі нашай краіны адведзена Кіраўніку дзяржавы. Ён валодае шырокімі паўнамоцтвамі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі (яму дадзена права фарміраваць і ўзначальваць Савет Бяспекі Рэспублікі Беларусь, з’яўляцца Галоўнакамандуючым Узброенымі Сіламі).
Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь як аднаасобна, так і сумесна з іншымі дзяржаўнымі органамі можа (у некаторых выпадках абавязаны) прымаць аператыўныя рашэнні як у мірны час, так і ва ўмовах, выкліканых экстраардынарнымі абставінамі, якія пагражаюць бяспецы краіны. Падзеі 2020 года на практыцы паказалі рашучасць беларускага лідэра прымаць дзейсныя меры да захавання спакою і стабільнасці ў дзяржаве.
У 2021 годзе – пачатку 2023 гг. былі зроблены наступныя меры па забеспячэнні ваеннай бяспекі Рэспублікі Беларусь:
- пастаянны маніторынг міжнароднай ваенна-палітычнай і стратэгічнай абстаноўкі вакол нашай краіны, прагназаванне яе развіцця для выпрацоўкі вычарпальных мер па забеспячэнні ваеннай бяспекі;
- своечасовае, дэталёвае і адэкватнае наяўнай ваенна-палітычнай абстаноўцы, эканамічным магчымасцям нашай дзяржавы планаванне процідзеяння;
- удасканаленне заканадаўства Рэспублікі Беларусь па пытаннях абароны суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу;
- удакладненне асноўных напрамкаў і прыярытэтаў ваеннага будаўніцтва і развіцця Узброеных Сіл на бліжэйшую перспектыву;
- падтрыманне патрабаванага ўзроўню баявой і мабілізацыйнай гатоўнасці Узброеных Сіл;
- умацаванне ў грамадстве пачуцця патрыятызму і гатоўнасці да абароны нацыянальных інтарэсаў Рэспублікі Беларусь, выхаванне свядомых адносін грамадзян Рэспублікі Беларусь да яе ўзброенай абароны;
- супрацьдзеянне разведвальнай дзейнасці іншых дзяржаў, а таксама недзяржаўных суб'ектаў, у мэтах абароны звестак, якія складаюць дзяржаўныя сакрэты Рэспублікі Беларусь;
- умацаванне сістэмы калектыўнай бяспекі АДКБ, разгортванне расійскай часці рэгіянальнай групоўкі войскаў (сіл) на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь;
- правядзенне мерапрыемстваў па ўзмацненню аховы і абароны Дзяржаўнай граніцы Рэспублікі Беларусь, у тым ліку з Украінай.
3. Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусі на сучасным этапе
Ваенная дактрына Рэспублікі Беларусь носіць суцэльна абарончы характар. Наша краіна зыходзіць з таго, што ні адна з дзяржаў не з’яўляецца для яе праціўнікам. У той жа час беларуская дзяржава будзе адстойваць свае нацыянальныя інтарэсы з выкарыстаннем усіх наяўных сродкаў, у тым ліку праз прымяненне ваеннай сілы, і пакідае за сабой права прыняцця комплексу прэвентыўных мер стратэгічнага стрымлівання ў мэтах недапушчэння нападу або нейтралізацыі ўнутранага ўзброенага канфлікту.
Цяпер у Беларусі існуе мяшаны тып камплектавання арміі, пры якім захоўваюцца як тэрміновая ваенная служба, так і служба па кантракце. І такая сістэма поўнасцю сябе апраўдала. Пытанне аб немэтазгоднасці прызыву і неабходнасці пераходу да цалкам прафесійнай арміі з парадку дня знята. Па-першае, кожны мужчына павінен быць здольны абараняць сваю Радзіму, прычым не за грашовую ўзнагароду, а таму, што гэта – яго зямля і Айчына. Па-другое, войска выступае важным сацыяльным інстытутам, які аб’ядноўвае розныя сацыяльныя групы і пласты вакол адзіных агульнанацыянальных каштоўнасцяў і ідэалаў. І, па-трэцяе, на сённяшні дзень каля 40% ад агульнай колькасці салдат і сяржантаў ужо служаць на кантрактнай аснове, умацоўваючы агульны патэнцыял беларускага войска.
Даведка:
Характэрна, што ў Польшчы ў 2022 годзе быў прыняты закон “Аб абароне Айчыны”, які аднаўляе тэрміновую ваенную службу і рэгламентуе абавязковую ваенную службу для жанчын. У Літве ваенны прызыў аднавілі ў 2015 годзе, спаслаўшыся на “складаную геапалітычную абстаноўку”. У Грузіі да абавязковага прызыву вярнуліся ў 2017 годзе.
Агульная колькасць Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь складае каля 70 тыс. чалавек. Галоўнакамандуючы Узброенымі Сіламі – Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнка.
Цэнтральныя органы ваеннага кіравання: Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь і Генеральны штаб Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь.
Сухапутныя войскі Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь – самы шматлікі і рознабаковы па баявым складзе від Узброеных сіл. Валодаюць вялікай агнявой і ўдарнай моцай, высокай манеўранасцю; прызначаны для рашэння задач па адбіцці ўдараў суперніка і яго разгрому ў выпадку развязвання ім агрэсіі.
Аснову Сухапутных войскаў складаюць аператыўныя аб’яднанні (Заходняе і Паўночна-заходняе аператыўныя камандаванні), здольныя ва ўмовах мірнага часу выканаць задачы па лакалізацыі і нейтралізацыі ўзброенага канфлікту, а пры неабходнасці весці лакальную вайну, забяспечваючы своечасовае аператыўна-стратэгічнае разгортванне. усіх Узброеных Сіл, усёй ваеннай арганізацыі дзяржавы. Маюць у сваім складзе механізаваныя злучэнні, ракетныя войскі і артылерыю, вайсковую СПА, спецыяльныя войскі, часці і ўстановы тылавога і тэхнічнага забеспячэння.
Даведка:
На ўзбраенні Сухапутных войскаў складаюцца танкі Т-72 розных мадыфікацый, баявыя машыны пяхоты БМП-2, бронетранспарцёры БТР-80, БТР-82А, высокадакладныя ракетныя комплексы “Кропка-У”, рэактыўныя сістэмы залпавага агню: “Паланэз”, “Смерч”, “Ураган”, “Град”, самаходныя артылерыйскія ўстаноўкі: 2С1 “Гваздзік”, 2С3М”Акацыя”, 2С5 “Гіяцынт”, 2С19 “Мста”, буксіраваныя артылерыйскія прылады, супрацьтанкавыя ракетныя комплексы і 3-мінометы, пераносныя зенітныя ракетныя комплексы “Аса-АКМ”, “Іголка”, зенітныя ракетныя комплексы “Страла-10”, зенітны гарматна-ракетны комплекс “Тунгуска” і іншыя.
Ваенна-паветраныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны – гэты від Узброеных сіл прызначаны для вядзення барацьбы са сродкамі паветранага нападу ў паветры і на зямлі, прыкрыцця адміністрацыйных, прамысловых, эканамічных цэнтраў, раёнаў, аб’ектаў, груповак войскаў ад удараў суперніка; паразы з паветра аб’ектаў сістэмы дзяржаўнага і ваеннага кіравання, ваенна-эканамічнага патэнцыялу, транспартных камунікацый і войскаў праціўніка; авіяцыйнай падтрымкі Сухапутных войскаў і рашэнні іншых задач.
У склад ВПС і войскаў СПА ўваходзяць: авіяцыя, зенітныя ракетныя войскі (далей – ЗРВ); радыётэхнічныя войскі; спецыяльныя войскі і службы.
Даведка:
На ўзбраенні ВПС складаюцца: знішчальнікі МіГ-29, шматмэтавыя самалёты Су-30СМ, штурмавікі Су-25, вучэбна-баявыя самалёты Як-130, Л-39, верталёты Мі-8 і Мі-24 розных мадыфікацый, транспартныя самалёты Ан-26 і Глей-76.
На ўзбраенні злучэнняў і воінскіх часцей ЗРВ складаюцца зенітныя ракетныя комплексы і зенітныя ракетныя сістэмы рознай класіфікацыі: сярэдняй далёкасці С-300ПС і С300ПТ; малой далёкасці “Бук”, “Тор-М2” і “Аса-АКМ”.
Радыётэхнічныя войскі маюць на ўзбраенні радыёлакацыйныя станцыі айчыннай вытворчасці “Праціўнік”, “Сопка”, “Усход”, “Раса”, неабходныя, у тым ліку, для выяўлення нізкалётных мэт.
Сілы спецыяльных аперацый Узброеных Сіл прызначаны для выканання розных задач у мэтах недапушчэння эскалацыі (абвастрэння) або спынення ўзброенага канфлікту ў адносінах да Рэспублікі Беларусь з боку любога агрэсара і выступаюць адным з асноўных элементаў стратэгічнага стрымлівання.
Падрыхтоўка ваенных кадраў ажыццяўляецца ваеннымі навучальнымі ўстановамі.
Даведка:
Навучанне афіцэраў з вышэйшай ваеннай спецыяльнай адукацыяй для замяшчэння першасных афіцэрскіх пасад (з прысваеннем звання “лейтэнант”) ажыццяўляецца Ваеннай акадэміяй Рэспублікі Беларусь, ваеннымі факультэтамі БДУ, БДУІР, БДАА, ГрДУ, ваенна-тэхнічным факультэтам БНТУ, ваенна-транспартным факультэтам БДУТ, ваенна-медыцынскім інстытутам БДМУ, а таксама ў 14-ці ваенных адукацыйных арганізацыях Міністэрства абароны Расійскай Федэрацыі.
Для навучання грамадзян мужчынскага полу па праграмах падрыхтоўкі малодшых камандзіраў і афіцэраў запасу прызначаны 6 ваенных кафедр у складзе ўстаноў вышэйшай адукацыі Беларусі.
Найважнейшым аб’яднаўчым фактарам паміж дзяржавай і грамадствам, якія дазваляюць згуртаваць і мабілізаваць грамадзян да абароны і барацьбы з супернікам, прыцягнуць мясцовыя рэсурсы для агульнай справы з’яўляецца тэрытарыяльная абарона. У ваенны час ствараюцца тэрытарыяльныя войскі.
Даведка:
У якасці прыярытэтнага напрамку разглядаецца таксама стварэнне і развіццё народнага апалчэння, як магчымасці забеспячэння ўсенароднага характару абароны Айчыны.
Дзяржава ўвесь час трымае ў поле зроку пытанні сацыяльнай абароны вайскоўцаў і чальцоў іх сем’яў. Так, на нарадзе ў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь А.Р. Лукашэнка 6 снежня 2022 г. было прадметна разгледжана пытанне забеспячэння жыллём вайскоўцаў і прыраўнаваных да іх асоб.
Сур’ёзная ўвага ва Узброеных Сілах адводзіцца пытанням выхавання асабовага складу. Сістэма ідэалагічнай работы Узброеных Сіл уключае работу з ваеннаслужачымі і грамадзянскім персаналам, насельніцтвам краіны і міжнароднай грамадскасцю.
Аснову работы з насельніцтвам складае патрыятычнае выхаванне грамадзян, у тым ліку ў рамках Праграмы патрыятычнага выхавання насельніцтва Рэспублікі Беларусь на 2022-2025 гады.
З верасня 2021 г. ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі ўведзена пасада кіраўніка па ваенна-патрыятычным выхаванні, галоўная задача якога заключаецца ў арганізацыі і каардынацыі работы ўстановы па адпаведным кірунку.
Адной з формаў працы з навучэнскай моладдзю стала дзейнасць ваенна-патрыятычных клубаў на базе воінскіх часцей.
Даведка:
18 ваенна-патрыятычных клубаў з агульнай колькасцю выхаванцаў больш за 1500 чалавек дзейнічаюць на тэрыторыі воінскіх часцей унутраных войскаў МУС. Таксама створана 9 клубаў пры воінскіх часцях (263 навучэнцы), падпарадкаваных Міністэрству абароны.
Акрамя таго, ва ўстановах агульнай адукацыі функцыянуе 755 аб’яднанняў па інтарэсах ваенна-патрыятычнага профілю, у якіх займаецца 10970 навучэнцаў; ва ўстановах дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі – 213 аб’яднанняў з ахопам 3579 навучэнцаў.
На працягу 20 гадоў Мінадукацыі ва ўзаемадзеянні з Мінабароны арганізуецца рэспубліканскія лагеры і злёты ваенна-патрыятычнай накіраванасці. З 2022 года адноўлена правядзенне ваенна-спартыўнай гульні “Арляня” на базе 120-й гвардзейскай асобнай механізаванай брыгады.
4. Абаронна-прамысловы комплекс Рэспублікі Беларусь
Абаронна-прамысловы комплекс Рэспублікі Беларусь ”Абаронна-прамысловы комплекс з’яўляецца адным з
найважнейшых высокатэхналагічных сектараў беларускай эканомікі. Натуральна, мы павінны абапірацца на айчыннага вытворцу ўзбраенняў“, – падкрэсліў Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А.Р.Лукашэнка на нарадзе па дзяржаўнай абароннай замове на 2022 г. 10 мая 2022 г. год.
Абаронны сектар эканомікі ўяўляе сабой шматфункцыянальны навукова-вытворчы комплекс, здольны распрацоўваць і вырабляць сучасныя тыпы ўзбраенняў, ваеннай і спецыяльнай тэхнікі, а таксама выпускаць разнастайную навукаёмістую грамадзянскую прадукцыю.
Даведка:
У сістэму Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта Рэспублікі Беларусь уваходзяць 46% арганізацый, якія маюць навуковы статус. Штогод праводзіцца не менш як 10 доследна-канструктарскіх работ па распрацоўцы новых узораў узбраення, ваеннай і спецыяльнай тэхнікі (далей – ВВСТ).
Нягледзячы на беспрэцэдэнтны санкцыйны націск калектыўнага Захаду работу абароннага сектара эканомікі нашай краіны можна ахарактарызаваць як планавую і стабільную, арыентаваную як на выкананне мерапрыемстваў дзяржаўнага абароннага заказу, так і на выкананне абавязацельстваў па рэалізацыі знешнегандлёвых кантрактаў.
За апошнія тры гады прадпрыемствамі абароннага сектара эканомікі ва Узброеныя Сілы было пастаўлена больш за 3 тыс. адзінак новых узораў ВВСТ і дапаможнага абсталявання.
Адрамантавана і мадэрнізавана больш як 70 узораў ВВСТ і больш за 500 адзінак дадатковага абсталявання (рулявыя шрубы, рухавікі для бронетэхнікі, блокі РЛС і ЗРК і інш.).
Шырока вядомымі айчыннымі брэндамі з’яўляюцца аўтаматызаваныя сродкі кіравання войскамі і зброяй холдынгу “АГАТ”, оптыка “Пеленга” і БелОМА, цягачы вытворчасці МЗКЦ. Прызнанне на сусветным рынку атрымалі створаныя беларускімі спецыялістамі радыёэлектронныя сродкі барацьбы з беспілотнымі лятальнымі апаратамі.
5. Міжнароднае ваеннае супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь
Прыярытэтныя напрамкі міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва:
Прыярытэтныя напрамкі міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва:
- забеспячэнне падтрымання стратэгічнага ўзроўню міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва з Расійскай Федэрацыяй;
- павышэнне эфектыўнасці Арганізацыі Дагавора аб калектыўнай бяспецы, падрыхтоўка і ўдзел у вучэннях АДКБ, рэалізацыя палажэнняў Стратэгіі калектыўнай бяспекі на перыяд да 2025 года;
- рэалізацыя мэт шматбаковага ваеннага супрацоўніцтва дзяржаў - удзельніц Садружнасці Незалежных Дзяржаў, падрыхтоўка рашэнняў, якія выносяцца на разгляд пасяджэнняў Савета міністраў, Каардынацыйных камітэтаў і Каардынацыйных нарад дзяржаў - удзельніц СНД;
- падтрыманне максімальна магчымага ўзроўню ваеннага супрацоўніцтва з Кітайскай Народнай Рэспублікай;
- пашырэнне супрацоўніцтва з краінамі Паўднёва-Усходняй Азіі, Блізкага Усходу, Афрыкі;
- пашырэнне ўдзелу ў дзейнасці па падтрыманні міжнароднага міру і бяспекі, у тым ліку ў рамках АДКБ;
- стабілізацыя адносін з краінамі калектыўнага Захаду з улікам нацыянальных інтарэсаў.
Акрамя таго, у рамках маючага адбыцца ўступлення Рэспублікі Беларусь у Шанхайскую арганізацыю супрацоўніцтва асаблівая ўвага ўдзяляецца ўдзелу ў мерапрыемствах ШАС.
На фоне ваенна-палітычнага становішча, якое складваецца ў апошні год каля граніц Расіі і Беларусі, нашымі краінамі прыняты дадатковыя эфектыўныя меры па забеспячэнні бяспекі Саюзнай дзяржавы.
На тэрыторыі Беларусі паэтапна разгортваецца рэгіянальная групоўка войскаў дзвюх краін.
Даведка:
У ліку апошніх маштабных мерапрыемстваў вылучаюцца сумеснае аператыўнае вучэнне “Саюзная рашучасць – 2022” (01-20.02.2022), падрыхтоўка і зладжванне сумеснай рэгіянальнай групоўкі (чацвёрты квартал 2022 г.), сумленнае лётна-тактычнае вучэнне (16.01-01.02. 2023) на тэрыторыі Беларусі.
Дынамічна развіваецца ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва абаронных ведамстваў дзвюх краін.
Даведка:
Напрыклад, заслугоўвае ўвагі шэраг дамоўленасцей бакоў аб перадачы Узброеным Сілам Рэспублікі Беларусь найбольш перспектыўных узораў узбраення, у тым ліку палкавога камплекта зенітна-ракетнага комплексу С-400 і ракетнага дывізіёна аператыўна-тактычнага ракетнага комплексу “Іскандэр”. Праведзена работа па навучанні беларускіх спецыялістаў эксплуатацыі гэтых комплексаў (сістэм) узбраення.
Вядзецца работа па стварэнню трох вучэбна-баявых цэнтраў сумеснай падрыхтоўкі ўзброеных сіл Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі.
Рэспубліка Беларусь разглядае АДКБ у якасці гаранта міжнароднай і рэгіянальнай бяспекі, стабільнасці, а таксама абароны на калектыўнай аснове незалежнасці, тэрытарыяльнай цэласнасці і суверэнітэту дзяржавы.
Варта падкрэсліць, што ў 2023 годзе функцыі старшыні ў АДКБ выконвае Беларусь. Асноўнымі мэтамі падчас беларускага старшынства з’яўляюцца: на ўнутраным контуры – павышэнне згуртаванасці дзяржаў-членаў АДКБ і ўрэгуляванне супярэчнасцей паміж імі ў мэтах умацавання Арганізацыі, забеспячэння бяспекі і стабільнасці ў зоне яе адказнасці; на знешнім контуры – узмацненне ролі і значнасці АДКБ у сістэме міжнародных адносін, а таксама комплексная адпаведнасць дзейнасці АДКБ кантэксту рэгіянальнай і глабальнай бяспекі.
Даведка:
Асноўным мерапрыемствам, якое дазволіла ацаніць узровень узаемадзеяння пры прыняцці рашэння аб задзейнічанні сіл і сродкаў калектыўнай бяспекі, стала міратворчая аперацыя Калектыўных міратворчых сіл АДКБ на тэрыторыі Казахстана ў студзені 2022 г.
На працягу мінулага года праведзены шэраг мерапрыемстваў з удзелам беларускіх вайскоўцаў: камандна-штабнае вучэнне “Узаемадзеянне – 2022” з Калектыўнымі сіламі аператыўнага рэагавання АДКБ; спецыяльнае вучэнне “Пошук – 2022” з сіламі і сродкамі разведкі; вучэнне “Эшалон – 2022” з падраздзяленнямі матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння войскаў (Калектыўных сіл) АДКБ.
Адным з напрамкаў міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва з’яўляецца удзел вайсковых каманд Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь у штогадовых Армейскіх міжнародных гульнях (АрМІ). Частка конкурсаў у рамках гэтых гульняў праводзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь. Нашы каманды традыцыйна знаходзяцца сярод лідэраў вайсковай алімпіяды, традыцыйна займаючы прызавыя месцы ў агульным заліку.
Даведка:
VIII “Армейскія міжнародныя гульні – 2022” прайшлі на трох кантынентах у 12 дзяржавах. Беларускія вайскоўцы прынялі ўдзел у 27 конкурсах з 34 заяўленых. У скарбонцы нашых каманд 25 медалёў (4 залатыя, 10 сярэбраных і 11 бронзавых) – найлепшае выступленне беларускай каманды за ўсю гісторыю АрМІ.
6. Уклад Рэспублікі Беларусь ва ўмацаванне архітэктуры бяспекі і стабільнасці ў свеце
Рэспубліка Беларусь асуджае любы ваенны канфлікт як сродак рэалізацыі палітыкі і прытрымліваецца прынцыпу мірнага ўрэгулявання спрэчак. У аснову беларускага боку ставіць прынцып непадзельнасці бяспекі, у адпаведнасці з якім нельга будаваць нечую бяспеку за кошт іншых.
Беларусь стала першай дзяржавай на постсавецкай прасторы, якая добраахвотна адмовілася ад магчымасці валодання ядзернай зброяй без якіх-небудзь папярэдніх умоў і агаворак (27 лістапада 1996 г. у Расію быў адпраўлены апошні эшалон з міжкантынентальнымі балістычнымі ракетамі РС -12М “Таполя”).
З гэтай нагоды Прэзідэнт А.Г. Лукашэнка, выступаючы 13 кастрычніка 2022г. у г. Астане на шостым саміце Нарады па ўзаемадзеянні і мерах даверу ў Азіі адзначыў: ”І што мы атрымалі ўзамен? Запэўненні замест рэальных міжнародна-прававых гарантый, пустыя, нічым не падмацаваныя дэкларацыі накшталт Будапешцкага мемарандума (заўв. – падпісаны 5 снежня 1994 г. у г. Будапешце на саміце АБСЕ кіраўнікамі ЗША, Вялікабрытаніі і Расіі), бясконцыя спробы дэстабілізаваць сітуацыю ў спакойнай працавітай Беларусі“.
Будучы з 1992 года паўнапраўнай удзельніцай Дамовы аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасці, Беларусь вывела са сваёй тэрыторыі ракеты сярэдняй і меншай далёкасці з наступнай іх ліквідацыяй на палігонах былога СССР.
Згодна з Дагаворам аб звычайных узброеных сілах у Еўропе ад 1990 года Беларуссю знішчана 1773 баявыя танкі, 1341 баявая браніраваная машына і 130 баявых самалётаў, што склала больш як 10 працэнтаў узбраенняў і ваеннай тэхнікі, ліквідаваных усімі. -удзельніцамі ДЗУСЕ.
Наша краіна ажыццяўляла актыўнае ўзаемадзеянне ў сферы агульнаеўрапейскай бяспекі з Арганізацыяй па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе.
Толькі на працягу трох апошніх гадоў Кіраўнік беларускай дзяржавы высунуў шэраг маштабных ініцыятыў, накіраваных на ўмацаванне бяспекі, зніжэнне канфрантацыі і аднаўленне даверу паміж краінамі.
У прыватнасці, было прапанавана сфарміраваць “пояс лічбавага добрасуседства” шляхам заключэння міжнародных пагадненняў аб забеспячэнні інфармацыйнай бяспекі.
У мэтах запаўнення правага вакууму, які ўтварыўся пасля спынення дзеяння Дагавора аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасці Кіраўнік беларускай дзяржавы выступіў з ініцыятывай аб прыняцці шматбаковай палітычнай дэкларацыі краін аб неразмяшчэнні ракет сярэдняй і меншай далёкасці ў Еўропе.
Беларусь зыходзіць з таго, што ўрэгуляванне сучаснай сітуацыі ў свеце патрабуе яшчэ больш шырокага, чым Хельсінкскі, – глабальнага міжнароднага перагаворнага працэсу “у духу Сан-Францыска” (Сан-Францыская канферэнцыя 1945 года распрацавала Статут ААН), з ідэяй якога Прэзідэнт нашай краіны выступіў у 2022 годзе.
Новае гучанне набывае яшчэ адна шырока вядомая беларускаяініцыятыва аб “інтэграцыі інтэграцый”. Развіццё ўзаемадзеяння па лініі ЕАЭС – ШАС – кітайскі праект “Пояс і шлях”, канвертацыя ўзаемнай цікавасці да супрацоўніцтва ЕАЭС з краінамі Паўднёва-Усходняй Азіі і іншых рэгіёнаў будуць садзейнічаць і зніжэнню канфліктнага патэнцыялу ў свеце.
Аднакна жаль, у большасці сваёй гэтыя і іншыя беларускія мірныя ініцыятывы пачутыя не былі.
З лістапада 2021 г. практычнае супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь з НАТА ў ваеннай сферы не ажыццяўляецца з прычыны яго прыпынення па ініцыятыве альянсу.
Асобныя дзяржавы працягваюць лічыць існуючыя механізмы кантролю над узбраеннямі толькі спосабам для палітызацыі праблем, ігнаруючы канструктыўныя пасылы з боку Беларусі і Расіі. Адметнай рысай сучаснай міжнароднай палітыкі стаў дэфіцыт даверу.
Святкуючы 105-годдзе Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь, мы схіляем галовы перад нязгаснымі подзвігамі нашых продкаў, у жорсткіх бітвах, якія абаранілі Айчыну коштам уласных жыццяў, ганарымся іх самаадданасцю і нязломнай сілай духу.
Беларусь ніколі не была і не будзе крыніцай зла і гвалту. Бясспрэчнай каштоўнасцю для беларусаў заўсёды выступаў і выступае свет. Пра гэта сведчыць уся наша шматвяковая гісторыя – ніводная са мноства войнаў, якія праходзілі на нашай тэрыторыі, не ладзілася па ініцыятыве беларускага народа. Не выпадковым стала і аб’яўленне ў Беларусі 2023 года Годам міру і стварэння. У той час як нашы заходнія і паўднёвыя суседзі бяздумна ўцягваюцца ў варонку ваеннага супрацьстаяння, мы прыкладаем усе магчымыя намаганні для захавання міру і спакою.
Але разам з тым, мы нікому не дазволім замахвацца на стабільнасць і дастатак у агульным беларускім доме. У нашай краіне сфарміраваны неабходныя ўмовы для прадухілення або нейтралізацыі розных пагроз нацыянальнай бяспецы. Беларускае войска здольна зберагчы Рэспубліку Беларусь і стаць надзейнай апорай для саюзнікаў.
Прэзідэнт А.Г. Лукашэнка ў Навагоднім звароце да беларускага народа асабліва адзначыў: ”Усё ў нашым жыцці будзе залежаць ад кожнага з нас. І ад усіх нас разам. Калі мы хочам жыць у міры і бяспецы, то перш за ўсё павінны паважаць і шанаваць працу людзей у пагонах, выхоўваць дзяцей патрыётамі сваёй краіны і выконваць закон“.