Інфармацыя аб Дэкрэце Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 2 красавіка 2015 г. № 3
«Аб папярэджанні сацыяльнага ўтрыманства»
Дэкрэт Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 2 красавіка 2015 г. № 3 «Аб папярэджанні сацыяльнага ўтрыманства» (далей – Дэкрэт № 3) прыняты ў мэтах папярэджання сацыяльнага ўтрыманства, стымулявання працаздольных грамадзян да працоўнай дзейнасці, забеспячэння выканання канстытуцыйнага абавязку грамадзян па ўдзеле ў фінансаванні дзяржаўных расходаў шляхам выплаты падаткаў, пошлін і іншых плацяжоў.
У адпаведнасці з артыкулам 56 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь грамадзяне Рэспублікі Беларусь абавязаны прымаць удзел у фінансаванні дзяржаўных расходаў шляхам выплаты дзяржаўных падаткаў, пошлін і іншых плацяжоў.
З пункту гледжання сацыяльнай справядлівасці выплата падаткаў павінна быць забяспечана ўсімі працаздольнымі грамадзянамі ў працаздольным узросце. За кошт сродкаў дзяржаўных датацый з бюджэту краіны штогод забяспечваецца фінансаванне сістэм аховы здароўя, адукацыі, культуры і спорту, жыллёва-камунальнай гаспадаркі, грамадскага транспарта, сувязі, аб’ектаў сацыяльнай інфраструктуры. Расходы на прадастаўленне гэтых паслуг кампенсуюцца грамадзянамі ў выглядзе выплаты розных падаткаў (напрыклад, падаходны падатак з фізічных асоб, адзіны падатак з індывідуальных прадпрымальнікаў і іншых фізічных асоб, падатак пры спрошчанай сістэме падаткаабкладання і інш.).
Цяпер большасць грамадзян у працаздольным узросце выконваюць гэты канстытуцыйны абавязак праз выплату ўстаноўленых падаткаў і збораў (пошлін) па даходах, што атрымліваюцца імі ад работы па найму, ваеннай службы, ад розных форм самазанятасці.
Дэкрэтам нумар 3 прадугледжаны абавязак па штогадовай выплаце збору на фінансаванне дзяржаўных расходаў (далей – збор) для працаздольных грамадзян, якія на працягу адпаведнага года не ўдзельнічалі ў фінансаванні дзяржаўных расходаў або ўдзельнічалі ў такім фінансаванні менш за 183 дні ў годзе.
Суммы сбора в соответствии с Декретом № 3 зачисляются в бюджеты базового уровня и бюджет г.Минска, что позволит увеличить ресурсную базу местных органов власти и направить дополнительные средства на решение актуальных задач, стоящих перед такими органами (пункт 6 Дэкрэта № 3).
Пунктам 3 Дэкрэта № 3 вызначаны катэгорыі грамадзян, якія вызваляюцца ад выплаты збору за адпаведны падатковы перыяд. Напрыклад, гэта
- асобы пенсіённага ўзросту;
- прызнаныя інвалідамі, недзеяздольнымі;
- грамадзяне, якія фактычна знаходзіліся на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь менш за 183 каляндарныя дні і іншыя (падпункт 3.1);
- грамадзяне, якія за адпаведны падатковы перыяд выплацілі падаходны падатак з фізічных асоб, адзіны падатак з індывідуальных прадпрымальнікаў і іншых фізічных асоб, падатак пры спрошчанай сістэме падаткаабкладання, у тым ліку шляхам ажыццяўлення ім заліку падаткаў, збораў (пошлін), пеняў у лік выплаты названых падаткаў і (або) правядзення ўзаемазаліку названых падаткаў, якія падлягаюць выплаце грамадзянамі, і грашовых абавязацельстваў атрымальнікаў бюджэтных сродкаў з рэспубліканскага і мясцовых бюджэтаў перад імі, у памеры не менш як 20 базавых велічынь зыходзячы з памеру базавай велічыні, устаноўленай на 1 студзеня адпаведнага падатковага перыяду (падпункт 3.2 ).
У якасці выплачанага падаходнага падатку з фізічных асоб улічваюцца таксама сумы такога падатку, на якія ён быў зменшаны ў выніку прымянення стандартных, сацыяльных і маёмасных падатковых вылікаў. Плацельшчыкамі гэтых падаткаў з’яўляюцца ўсе фізічныя асобы, якія ажыццяўляюць працоўную, прадпрымальніцкую і (або) іншую дзейнасць.
Пунктам 5 Дэкрэта № 3 у якасці ўдзелу грамадзян у фінансаванні дзяржаўных расходаў прадугледжаны не толькі перыяды работы па працоўнай дамове (кантракту) (падпункт 5.1), але і перыяды самазанятасці грамадзян. Да іх можна аднесці выкананне работ па грамадзянска-прававых дагаворах (падпункт 5.3), ажыццяўленне прадпрымальніцкай (падпункт 5.2), рамеснай (падпункт 5.8) дзейнасці, вядзенне асабістай падсобнай гаспадаркі (падпункт 5.11), ажыццяўлення відаў дзейнасці, указаных у пункце 1 артыкула 29. кодэкса Рэспублікі Беларусь (рэпетытарства, паслугі па чыстцы і ўборцы жылых памяшканняў, догляд за дарослымі і дзецьмі, паслугі, якія выконваюцца хатнімі работнікамі, а таксама некаторыя іншыя віды дзейнасці) (падпункт 5.4), і іншыя віды дзейнасці.
Таксама пунктам 5 Дэкрэта № 3 вызначаны перыяды, якія ўлічваюцца як удзел грамадзян у фінансаванні дзяржаўных расходаў, калі грамадзянін не займаўся ніякімі відамі дзейнасці па ўважлівых прычынах. Напрыклад, перыяды атрымання дзяржаўных пенсій і дапамог (за выключэннем дапамог, якія носяць адначасовы характар) (падпункт 5.17), часовай непрацаздольнасці (пацвярджаецца лістком непрацаздольнасці або даведкай аб часовай непрацаздольнасці) (падпункт 5.13), зарэгістраванага беспрацоўя (падпункт 5).
Указаныя перыяды сумуюцца, калі яны не супадаюць па часе. У выпадку супадзення па часе перыядаў, улічваецца толькі адзін з такіх перыядаў (пункт 6 Дэкрэта № 3).
Парадак спагнання збору за 2015 год наступны.
Памер збору за падатковы перыяд складае 20 базавых велічынь зыходзячы з памеру базавай велічыні, устаноўленай на 1 студзеня 2015 г. (18 рублёў) (пункт 4 Дэкрэта № 3).
Пры выплаце падаткаў (названы ў падпункце 3.2 пункта 3 Дэкрэта № 3) у памеры менш за 20 базавых велічынь сума збору, якая падлягае выплаце, змяншаецца на суму падаткаў, выплачаных у адпаведнасці з падпунктам 3.2 пункта 3 (пункт 8 Дэкрэта № 3).
Згодна з пунктам 9 Дэкрэта № 3 сума збору, якая падлягае выплаце, магла быць зменшана на 10 працэнтаў у выпадку самастойнага прадстаўлення плацельшчыкам збору ў падатковы орган з 1 жніўня 2015 г. па 31 мая 2016 г. паведамлення аб няўдзеле ў фінансаванні дзяржаўных. расходаў або ўдзеле ў такім фінансаванні менш за 183 каляндарныя дні ў 2015 годзе.
Тым грамадзянам, якія не выплацілі збор за падатковы перыяд 2015 года самастойна, падатковым органам да 20 студзеня 2017 г. уручаны паведамленні на выплату збору не пазней за 20 лютага 2017 г.
Грамадзянін, які атрымаў паведамленне, мае права на працягу 30 каляндарных дзён з дня атрымання паведамлення прадставіць у падатковы орган дакументы і (або) тлумачэнні, якія сведчаць аб адсутнасці ў яго абавязку па выплаце збору або аб няправільным вылічэнні сум збору ў адпаведнасці з нормамі Дэкрэта № 3. Залішне выплачаныя (спагнаныя) сумы збору падлягаюць вяртанню або заліку ў парадку, устаноўленым падатковым заканадаўствам (пункт 11 Дэкрэта № 3).
Аб зменах, унесеных у Дэкрэт № 3
Дэкрэт Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 12 студзеня 2017 г. № 1 «Аб змяненні Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь» (далей – Дэкрэт № 1) распрацаваны ў мэтах выканання даручэнняў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Лукашэнкі А.Р., даных 29 красавіка 2015 г. пры звароце з Пасланнем да беларускага народа і Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.
Органамі дзяржаўнага кіравання праведзены маніторынг зваротаў грамадзян, юрыдычных асоб, іх прапаноў, а таксама прапаноў дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь. На падставе гэтага, а таксама ў сувязі з прыняццем новых актаў заканадаўства сфарміраваны прапановы па змяненнях і дапаўненнях у Дэкрэт нумар 3.
Большасць норм Дэкрэта нумар 1 распаўсюджваюць сваё дзеянне на адносіны, якія ўзніклі з 1 студзеня 2015 г. Напрыклад, гэта нормы, якія ўводзяць новыя перыяды ўдзелу грамадзян у фінансаванні дзяржаўных расходаў, а таксама нормы, якія датычацца заліку (узаемазаліку) падаткаў, выплачаных грамадзянамі, уліку стандартных , сацыяльных і маёмасных падатковых вылікаў пры выплаце падаходнага падатку з фізічных асоб і інш.
Перыяды ўдзелу ў фінансаванні дзяржаўных расходаў дапоўнены новымі перыядамі, на працягу якіх грамадзянін:
- праходзіў альтэрнатыўную службу - у сувязі з прыняццем Закона Рэспублікі Беларусь ад 4 чэрвеня 2015 года "Аб альтэрнатыўнай службе" (падпункт 5.5 пункта 5 Дэкрэта № 3). Дзеянне дадзенай нормы распаўсюджанае на адносіны, якія ўзніклі з 1 ліпеня 2016 г. (з даты ўступлення вышэйназванага закона ў сілу);
- знаходзіўся ў спісачным складзе нацыянальнай або зборнай каманды Рэспублікі Беларусь па відах спорту (падпункт 5.20 пункта 5 Дэкрэта № 3);
- да грамадзяніна прымяняліся прадугледжаныя заканадаўчымі актамі меры па забеспячэнню бяспекі, якія не дазвалялі яму ўдзельнічаць у фінансаванні дзяржаўных расходаў (падпункт 5.21 пункта 5 Дэкрэта № 3).
Таксама выключаны дадатковыя ўмовы, прадугледжаныя:
- падпунктам 5.2 пункта 5 Дэкрэта № 3, якое датычыцца выплаты падаткаў за ажыццяўленне прадпрымальніцкай дзейнасці. Гэта ўмова выключана ў мэтах захавання адзінага падыходу па прызнанні тымі, хто ўдзельнічае ў фінансаванні дзяржаўных расходаў грамадзян, якія ажыццяўляюць працоўную і іншую дзейнасць;
- падпунктам 5.7 пункта 5 Дэкрэта № 3, які датычыцца тэрміну выплаты збору за ажыццяўленне дзейнасці ў сферы аграэкатурызму. У Дэкрэце нумар 3 факт і перыяд ажыццяўлення дзейнасці па аказанні паслуг у сферы аграэкатурызму пацвярджаюцца мясцовым выканаўчым і распарадчым органам. Гэта з'яўляецца дастатковай умовай.
У сувязі з прыняццем Указа Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 11 красавіка 2016 г. № 137 “Аб удасканаленні пенсіённага забеспячэння” ўнесены змяненні рэдакцыйнага характару ў норму аб вызваленні ад выплаты збору на фінансаванне дзяржаўных расходаў грамадзян, якія дасягнулі агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту і старэйшыя (абзац трэці падпусціў. пункта 3 Дэкрэта № 3).
Нормы, якія распаўсюджваюць сваё дзеянне на адносіны, якія ўзніклі з 1 студзеня 2017 г., дапоўнены пэўнымі ўмовамі.
У адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь ад 18 ліпеня 2016 года «Аб унясенні змяненняў і дапаўненняў у Закон Рэспублікі Беларусь «Аб занятасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь» дапоўнены патрабаванні да перыяду, калі грамадзянін, зарэгістраваны ў якасці беспрацоўнага, прызнаецца якія ўдзельнічаюць у фінансаванні дзяржаўных расходаў (падпункт 5.12 пункта 5 Дэкрэта № 3). Беспрацоўныя павінны выконваць свае абавязкі, а менавіта, фармальна не адмаўляцца ад прапанаванай работы, звяртацца да наймальнікаў ва ўстаноўлены тэрмін, удзельнічаць у аплатных грамадскіх работах, якасна асвойваць змест адукацыйнай праграмы навучальных курсаў і інш.
Перыяд выхавання адным з бацькоў дзіцяці ва ўзросце да 7 гадоў (падпункт 5.14 пункта 5 Дэкрэта № 3) дапоўнены ўмовай, што ў гэты перыяд дзіця ва ўзросце з 3 да 7 гадоў не атрымлівае дашкольную адукацыю, прадугледжаную Кодэксам аб адукацыі Рэспублікі Беларусь. Дадзеная ўмова не закранула бацькоў, якія выхоўваюць дзіця-інваліда ва ўзросце да 18 гадоў, траіх і больш непаўналетніх дзяцей.
У Дэкрэт № 3 унесены і іншыя, у тым ліку рэдакцыйныя праўкі.
Трэба асабліва адзначыць, што ў Дэкрэце № 1 улічана прапанова дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу. У Дэкрэт № 3 дабаўлена норма, якая будзе распаўсюджваць сваё дзеянне на адносіны з 1 студзеня 2015 г., аб прадастаўленні мясцовым Саветам дэпутатаў або па іх даручэнню мясцовым выканаўчым і распарадчым органам права вызваляць грамадзян ад выплаты збору ў сувязі са знаходжаннем у цяжкай жыццёвай сітуацыі ( пункт 151 Дэкрэта № 3).
Пад цяжкай жыццёвай сітуацыяй разумеецца аб’ектыўная акалічнасць (сукупнасць абставінаў), якая не залежыць ад грамадзяніна, якую ён не можа пераадолець за кошт наяўных магчымасцяў.
Гэта падстава з’яўляецца дадатковай разам з нормай часткі чацвёртай пункта 4 артыкула 43 Падатковага кодэкса Рэспублікі Беларусь, у адпаведнасці з якой мясцовыя Саветы дэпутатаў або па іх даручэнню мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы маюць права прадастаўляць льготы па рэспубліканскіх падатках, зборах (пошлінах), якія поўнасцю выплачваюцца ў мясцовыя. бюджэты, асобным плацельшчыкам – фізічным асобам, якія не з’яўляюцца індывідуальнымі прадпрымальнікамі, але толькі зыходзячы зіх маёмаснага становішча.
Даведачна
Згодна з адміністрацыйнай працэдурай 18.16. “Прыняцце рашэння аб прадастаўленні льгот па выплаце мясцовых падаткаў, збораў, рэспубліканскіх падаткаў, збораў (пошлін), якія поўнасцю выплачваюцца ў мясцовыя бюджэты, а таксама арэнднай платы за зямельныя ўчасткі, якія знаходзяцца ў дзяржаўнай уласнасці” Пераліку адміністрацыйных працэдур, якія ажыццяўляюцца дзяржаўнымі органамі і іншымі арганізацыямі па заявах грамадзян, зацверджанага Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26.04.2010 № 200 “Аб адміністрацыйных працэдурах, якія ажыццяўляюцца дзяржаўнымі органамі і іншымі арганізацыямі па заявах грамадзян”, грамадзяне могуць звярнуцца ў мясцовыя Саветы дэпутатаў, мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы з заявамі аб прадастаўленні льгот па выплаце збору.
Толькі разгляд на месцах кожнага канкрэтнага выпадку дасць магчымасць улічыць усё мноства магчымых сітуацый, калі грамадзяніна трэба вызваліць ад выплаты збору без уліку яго маёмаснага становішча.